Asliye ceza mahkemesi, ağır ceza mahkemelerinin görev alanında yer almayan tüm suçlarla ilgili yargılama yapmakla görevli mahkemedir. Ceza yargılaması en temel mahkemelerinden biridir. Asliye ceza mahkemeleri tek hakim ile yargılama yapan mahkemelerdir. Mahkeme bir hakim ve bir savcıdan oluşur. Hakim karar verici makamdır. Diğer ceza mahkemelerinin görevli olmadığı tüm dava ve işlere asliye ceza mahkemesi bakmakla görevlidir.
5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un İkinci Bölümünde ve 11. maddesinde bu mahkemeler düzenlenmiştir. Ceza yargılaması bakımından en yoğun olan ceza mahkemeleridir. Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, sulh ceza hâkimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır. Mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler gözetilmeksizin kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur. (5235 sayılı Kanun Md. 14)
Asliye Ceza Mahkemesi Nedir?
Asliye ceza mahkemesi, özel olarak kurulan ceza mahkemelerinin bakmadığı dava ve işlere bakan ceza yargılamasında temel olan yargılama mercidir. Ceza yargılamaları asliye ceza mahkemelerinin yanı sıra ağır ceza mahkemeleri ya da çocuk ağır ceza mahkemeleri gibi mahkemelerde de yürütülmektedir. 5235 sayılı yasanın 11. Maddesinde asliye ceza mahkemesi ve bu mahkemelerin bakmakla yükümlü olduğu davalar düzenlenmiştir.
5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri İle Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev Ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 11. Maddesine göre, “Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, sulh ceza hâkimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görevleri dışında kalan dava ve işlere asliye ceza mahkemelerince bakılır.” Şeklinde hüküm altına alınmıştır.
Asliye Ceza Mahkemesi Nasıl Kurulur?
Asliye ceza mahkemesi, her il merkezinde kurulan ve bulunduğu bölgenin coğrafi özellikleri ile mahkemelerin iş yüküne göre ilçelerde de kurulan mahkemelerdir. Asliye ceza mahkemeleri Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun olumlu görüşü alınarak Adalet Bakanlığı’nca kurulmaktadır. Tüm asliye ceza mahkemeleri bulunduğu il veya ilçenin adı ile anılmaktadır.
Bunun yanı sıra bulunduğu yerdeki iş yoğunluğunun fazla olması nedeniyle aynı yerde birden fazla asliye ceza mahkemesi de kurulabilir. Bunlar aynı asliye ceza mahkemesinin farklı daireleri olarak anılmaktadır. Örneğin Ankara 21. Asliye Ceza Mahkemesi ya da İstanbul Anadolu 14. Asliye Ceza Mahkemesi gibi. Mahkemeye gelen dosyalar dairelere tevzi edildikten sonra mahkemeler bu dava ve işlere bakmakla yükümlü olur.
Asliye Ceza Mahkemesinin Görevleri Nelerdir?
Asliye ceza mahkemesinin görev alanları 5235 sayılı Kanun ile belirlenmiştir. Kanunun 11. Maddesine göre, sulh ceza hakimliği ve ağır ceza mahkemelerinin görev alanı dışındaki tüm dava ve işlere asliye ceza mahkemeleri bakmakla yükümlüdür. Diğer bir deyişle kural olarak 10 yıl ve daha az süreli bir hapis cezası gerektiren suçlarda, dava ve işlerde görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir.
Bir suçun asliye ceza mahkemesinin görev alanına girip girmediği suç üzerindeki ağırlaştırıcı veya hafifletici sebepler gözetilmeksizin dikkate alınacaktır. Suçun cezasının üst sınırının üst sınırının kaç yıl olduğuna bakılarak bir dosyanın hangi mahkemece görevli olduğu göz önünde bulundurulacaktır.
Asliye Ceza Mahkemesi Hangi Davalara Bakar?
Asliye ceza mahkemesi, sulh ceza hakimliği veya ağır ceza mahkemelerinin görev alanına girmeyen dava ve işlere bakmakla yükümlüdür. Örneğin şu suçlar açısından görevli mahkeme asliye ceza mahkemeleridir:
- Kasten / Taksirle yaralama
- Trafik güvenliğini tehlikeye sokma
- Yasadışı bahis oynama
- Cinsel taciz
- Hakaret
- Tehdit
- Fuhuş
- Vergi kaçakçılığı suçları,
- İhaleye fesat karıştırma suçu,
- Uyuşturucu kullanılmasını kolaylaştırma suçu,
- Reşit olmayanla cinsel ilişki suçu,
- Şantaj suçu,
- Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu,
- Konut dokunulmazlığının ihlali suçu,
- Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu,
- Israrlı takip suçu .
- Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu
- Kişisel verilerin kaydedilmesi suçu,
- Hırsızlık suçu
- Mala zarar verme suçu,
- Güveni kötüye kullanma suçu,
- Basit dolandırıcılık suçu
- Üst sınırı 10 yıl ve daha az ceza gerektiren suçların yargılamasında bu mahkemeler görevlidir. (5235 s. Kanun md.14- Mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde ağırlaştırıcı veya hafifletici nedenler gözetilmeksizin kanunda yer alan suçun cezasının üst sınırı göz önünde bulundurulur.)
Asliye Ceza Mahkemesinde Dava Nasıl Açılır?
Asliye ceza mahkemesinin bakmakla yükümlü olduğu suçlar açısından kişinin şikayetçi olması ya da suçun şikayete tabi olmadığı hallerde resen soruşturma başlatılır. Cumhuriyet savcılığı tarafından yürütülen soruşturmada yeterli delil elde edildiği takdirde iddianame düzenlenir ve iddianamenin kabul edilmesi ile asliye ceza mahkemelerinde kamu davası açılır.
Kişi asliye ceza mahkemesinin görev alanına giren suçlarda doğrudan savcılığa giderek şikayetçi olabileceği gibi herhangi bir karakola giderek de şikayetçi olabilir. Bunun dışında bir ceza avukatının desteğini aldığınız takdirde avukatınız vekaleten bu suç duyurusunda da bulunabilir.
Asliye Ceza Mahkemesinde Yargılama Süreci
Asliye ceza mahkemesi yürüttüğü işlemlerde tanıkları dinleyebilir, bilirkişi görevlendirmesi yaparak incelemeler yapabilir. Esasında belirli bir düzen takip edilir ve suç işlediği iddia edilen kişinin hakları da güvence altına alınır. Nitekim bir kişinin hakları, savunma dokunulmazlığı vs adil yargılanma hakkı kapsamında koruma altına alınır. Bu hak kapsamında kişinin yargılama esnasındaki tüm hukuki süreçlerde rol alması ve kendini savunabilmesi önemlidir.
Asliye ceza mahkemelerinde duruşmalar kural olarak açık yapılır ve sanığa kendini savunması için bazı haklar verilir. Delillerin toplanmasında, tanıkların dinlenmesinde, katılanın ve sanığın beyanlarının karşılaştırılması gibi aşamalar sırasıyla yapılır. Mahkeme sanığın suçlu olduğu kanaatine varırsa bir ceza verirken suçsuz olduğuna kanaat ederse beraat kararı verir.
Asliye Ceza Mahkemesi Davası Ne Kadar Sürer?
Asliye ceza mahkemelerinde yargılamalar, iddianamenin niteliğine, delillerin durumuna, delillerin elde edilmiş olup olmadığına, bulunduğu il/ilçe, mahkemenin il yoğunluğuna göre 1 yıldan 3 yıla kadar sürer.
Ceza yargılamasında isnat delile dayalı olarak ve Mahkemece başkaca bir işlem yapılmasına gerek olmadan ve sanık elde edildikten sonra yapılmış ise yargılamanın azami 6 ayda ve en fazla 3 duruşma sonunda sonuçlanması gerektiği değerlendirilmektedir.
Ancak suç soruşturması süreci tam manasıyla ve suçlama bakımından yeterli incelikle yürütülmemiş ise Mahkemenin de yargılama süreci bu bilgilerin toplanmasına ve mahkeme önüne gelmesine bağlı olarak uzayabilmektedir.
Asliye Ceza Mahkemesinde İstinaf ve Temyiz
Asliye ceza mahkemesinde verilen bazı kararlara karşı itirazda bulunulabilirse de esasında yapılacak işlem istinaf başvurusudur. Kişi hakkında indirim sebeplerine göre belirlenen bir ceza bulunmaktadır. Bu cezaya karşı sanık müdafi tarafından istinaf başvurusunda bulunulabileceği gibi katılan vekili tarafından da istinaf başvurusunda bulunulabilir. Bu kararlara karşı kişinin (asilin) bizzat kendisi de istinaf başvurusunda bulunabilir.
İstinaf başvuruları kararı veren ilk derece mahkemesi (Asliye ceza mahkemesi) bulunduğu yerde bağlı olduğu Bölge Adliye Mahkemesi’ne yapılır. İlk derece mahkemesinin verdiği gerekçeli kararın kişilere tebliğ edilmesinden sonra 2 hafta içerisinde istinaf başvurusunda bulunulmalıdır. Bunun yanı sıra Bölge Adliye Mahkemesi tarafından bu istinaf başvurusunun reddine hatta kesin olarak reddine karar verilebilir. Bu durumda yapılacak herhangi bir işlem kalmamaktadır. Ancak kesin karar verilmeyen durumlarda Yargıtay’a temyiz başvurusunda bulunmak mümkündür. Aynı şekilde gerekçeli kararın tebliğ edilmesinden itibaren 2 hafta içerisinde temyiz başvurusunda bulunulabilir.
