İcra ceza mahkemesi, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’la kurulan genel mahkemeler haricinde çeşitli özel kanunlarla birçok özel mahkeme kurulmuştur. Bu kapsamda 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanunu ile kurulan icra mahkemesi, icra ve iflâs hukukuna ilişkin çeşitli hukukî ve cezaî konularda görevlendirilmiş özel bir mahkeme niteliğindedir. İcra mahkemesinin görevine giren işlerle ilgili olarak ne İcra ve İflâs Kanunu’nda ne de İcra ve İflâs Kanunu Yönetmeliği’nde icra mahkemesi haricinde başka bir sıfat veya adlandırma yapılmıştır. Buna rağmen uygulamada, icra hukuk mahkemesi ve icra ceza mahkemesi şeklinde bir ayrım yerleşmiş bulunmaktadır. Bu ayrıma göre, icra mahkemesi, cezaî konularda icra ceza mahkemesi; hukukî konularda ise, icra hukuk mahkemesi sıfatıyla yargılama yaparak karar vermektedir.
İcra ceza mahkemesi, İcra İflas Kanunu’nda düzenlenen; gerçeğe aykırı beyanda bulunma, borçlunun ödeme şartını ihlali, nafakaya ilişkin kararlara uymama gibi suçlara bakmakla görevlidir. Bu mahkemeler tek hâkimli olarak faaliyet göstermektedir. Kadim Hukuk ve Danışmanlık olarak bu makalemizde icra ceza mahkemeleri hakkında bilgi vermeye çalışacağız.
İcra Ceza Mahkemesi Nedir?
İcra ceza mahkemesi, İcra İflas Kanunu’nda düzenlenen; gerçeğe aykırı beyanda bulunma, borçlunun ödeme şartını ihlali, nafakaya ilişkin kararlara uymama gibi suçlara bakmakla görevli olan mahkemedir. İcra ceza mahkemeleri İcra ve İflas Kanunu 331. maddesi ve devamında düzenlenen suç ve cezalara ilişkin yargılama yaparken Ceza Muhakemesi Kanunu’nu dikkate alacaktır.
İcra ceza mahkemelerinde yargılama yapılırken normal ceza muhakemesi gibi savcılık aşaması olmaz. İcra ceza mahkemesinin kurulmasındaki temel araç icra hukuku kapsamında yapılan ihlallerin ve suçların kısa sürede yargılanmasını sağlamaktadır. İcra ceza mahkemelerinde yapılan şikayet üzere yargılama direkt olarak mahkeme aşamasında başlar. İcra ceza mahkemesi ile de yapılan yargılama ile kişilere ceza verilmektedir. Bu sebeple de icra ceza yargılaması da dikkate takip edilmesi gereken bir süreçtir.
İcra Ceza Mahkemesinin Görevi Nedir?
İcra ceza mahkemesi, 2004 satılı İcra Ve İflas Kanunu 331 ve 345 maddeleri ile düzenlenen ve esasen icra hukuku ile bağlantılı olan suçlar bakımından yargılama yapmakla görevli özel bir mahkemedir. İcra takibi sırasında yapılan usulsüzlüklerin cezai yargılaması icra ceza mahkemesi tarafından yapılmaktadır. İcra ceza mahkemesi yargılama alanına giren icra ceza suçlarına bakacak olursak;
- Karşılıksız Çek Keşide Etme Suçu
- Borçlunun Alacaklısını Zarara Sokmak Amacıyla Mevcudunu Eksiltmesi Suçu (İİK md. 331).
- Borçlunun Kendisini Aciz Duruma Düşürmesi veya Durumunu Ağırlaştırması Suçu (İİK md. 332)
- İflas ve Konkordato İşlerinde Hususi Menfaat Temin Etme Suçu (İİK md. 333)
- Ticari İşletmede Yöneticinin Sorumluluğu suçu (İİK md. 333/a)
- Konkordato veya Uzlaşma Yoluyla Yeniden Yapılandırmada Yetkili Kimseleri Hataya Düşürme Suçu (İİK md. 334)
- Kiracının İşlediği Suçlar (İİK md. 335)
- Müflisin Mallarını Vermeyenlerin İşlediği Suçlar (İİK md. 336)
- Yükümlülüklerin Yerine Getirilmemesi Suçu (İİK md. 337)
- Ticareti Terk Etme Suçu ve Cezası (İİK md. 337/a)
- Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunma Suçu ve Cezası (İİK md. 338)
- Taahhüdü İhlal Suçu ve Cezası (İİK md. 340)
- Çocuk Teslimi Emrine Muhalefet Suçu ve Cezası (İİK md. 341)
- İcra Dairesince Teslim Edilen Taşınmaz veya Gemiye Tekrar Girme Suçu (İİK md. 342)
- İcra İflas Kanunu 30 ve 31. Maddeler Hükmüne Uymama Suçu ve Cezası
- Nafaka Ödenmemesi veya Nafaka Kararlarına Uymama Suçu ve Cezası (İİK 344)
- Artırmadan Çekilme Suçu ve Cezası (İİK md. 345/b)
İcra Ceza Mahkemesi Yargılama Usulü Nedir?
İcra ceza mahkemeleri ile yargılama süreci şikayet ile başlamaktadır. Şikayet ile birlikte dosyaya sunulan delil ve belgelerden kişinin İİK kapsamında suç işlediği tespit edilirse kendisine ceza verilmesine hükmedilir. İcra ceza mahkemesinin yargılama alanına icra takipleri sırasında yapılan usulsüzlükler icra ceza yargılaması alanına girer. İcra ceza yargılama usulüne genel olarak bakacak olursak;
- İcra ceza mahkemesine şikayet dilekçe ile veya mahkeme kalemine beyan ile yapılabilir.
- Şikayetçi tarafından sunulan dilekçe veya beyanın alınmasının akabinde yargılama için duruşma günü verilir ve şikayet edilene celpname gönderilir.
- Şahit gösterilmesi halinde şahit için de celpname düzenlenir.
- Şikayet eden ve şikayet olunan mahkemece belirlenen duruşma gününde duruşmada olmak veya vekil görevlendirmek zorundadır.
- Vekil görevlendirilmesi durumunda da mahkeme tarafların bizzat gelmesini emredebilir.
- Şikayet olunanın mahkeme yargılama alanından başka yerde bulunması halinde istinabe yoluyla sorguya çekilmesi mümkündür.
- Şikayet edilen duruşmaya gelmez veya vekil de görevlendirmez ise zorla getirilmesine hükmedilebilir.
- Şikayet edilenin bulunamaması durumunda gıyabında yargılama yapılabilir.
- Şikayet edenin duruşmaya katılmaması veya vekil görevlendirmesi yapmaması durumunda şikayet hakkı düşer.
- Gelmeyen şahitlere yapılacak muamele ile borçlunun gıyabında verilen karara karşı eski hale getirme talebi hakkında Ceza Muhakemeleri Usulü Kanununda yazılı hükümler tatbik olunur.
- İcra ceza mahkemesi duruşmada iki tarafı ve delillerini dinler ve gerek tarafların gerek şahitlerin ifadelerini duruşma tutanağına geçirir.
- İcra Ceza yargılamasında Cumhuriyet Savcısı hazır bulundurulmaz.
- İcra Ceza yargılamasında şikayetçi dilekçe veya beyanında gösterilmiş olduğu delillerle bağlıdır.
- Yargılama sırasında şikayet edilen savunması için tahkikatın tevsiini ancak bir kere isteyebilir.
- İcra ceza mahkemesi iki tarafın ifadelerini ve bütün delillerini ve iddia ve müdafaalarını dinledikten sonra nihayet beş gün içinde kararını verir ve karar özetini Cumhuriyet Savcısına bildirir.
- Takibi şikayete bağlı suçlarda dava ve cezanın 354 üncü maddede yazılı sebeplerle düşeceği kararda belirtilir.
İcra Ceza Mahkemesi’nde Dava Nasıl Açılır?
İcra ceza mahkemesinde dava açılabilmesi için şikayet dilekçesinin yetkili verilmesi veya şikayet beyanının mahkeme kalemine bildirilerek imza altına alınması ile yapılabilir. İcra ceza mahkemesinde yetkili mahkeme özel yetki kuralları ile belirlenmiştir. Özel yetki kuralına göre yetkili mahkeme şikayet konusu icra takibinin yapıldığı yer icra ceza mahkemesi olacaktır.
Şikayet içerir dilekçe ile delillerin ve belgelerin de eklenmesi gerekmektedir. Yine tanık varsa listesinin sunulması gerekmektedir. Şikayet dilekçesi ile ihlal edilen kural veya işlenen suç ile ilgili açıklama yapılması ve şikayet edilene ilişkin bilgiler bulunmalıdır. Şikayet dilekçesinin verilmesi ile gerekli harçların da ödenmesi sonucu dava açılmış olur.
İcra Ceza Mahkemesi Kararına Karşı İtiraz, İstinaf ve Temyiz Yolu
- İtiraz: İcra ceza mahkemelerinin yaptığı yargılama sonucunda tazyik hapsi verildi ise verilen hüküm aleyhine istinaf veya temyiz kanun yoluna başvurulması mümkün değildir. İcra mahkemesinin verdiği tazyik ve disiplin hapsine ilişkin kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde itiraz edilebilir. Mahkeme itirazı incelemesi için dosyayı o yerde icra mahkemesinin birden fazla dairesinin bulunması halinde, numara olarak kendisini izleyen daireye, son numaralı daire için birinci daireye, o yerde icra mahkemesinin tek dairesi bulunması hâlinde asliye ceza mahkemesine, icra mahkemesi hâkimi ile asliye ceza mahkemesi hakiminin aynı hakim olması halinde ise en yakın asliye ceza mahkemesine gönderir. İtiraz incelemesi neticesinde verilen karar kesindir.
- İstinaf: İcra mahkemesince 85 inci maddenin uygulanma biçimi, icra dairesi tarafından hesaplanan vekâlet ücreti, 103 üncü maddenin uygulanma biçimi ve bu maddede düzenlenen davetiyenin içeriği, yediemin ücreti, yediemin değiştirilmesi, hacizli taşınır malların muhafaza şekli, kıymet takdirine ilişkin şikâyet, ihaleye katılabilmek için teminat yatırılması ve teminatın miktarı, satışın durdurulması, satış ilânının iptali, süresinde satış istenmemesi nedeniyle satışın düşürülmesi, 263 üncü maddenin uygulanma biçimi, iflâs idaresinin oluşturulması, icra mahkemesinin iflâs idaresinin işlemleri hakkında şikâyet üzerine verdiği kararlara karşı, iflâs idare memurunun ücret ve masrafları hakkındaki hesap pusulası ve 36. maddeye göre icranın geri bırakılmasına ilişkin kararları dışındaki kararlarına karşı, ait olduğu alacak, hak veya malın değer veya miktarının yedi bin Türk lirasını geçmesi şartıyla istinaf yoluna başvurulabilir. İstinaf yoluna başvuru süresi tebliğ tarihinden itibaren iki haftadır. İcra mahkemesi kararları aleyhine işlemleri uzatmak gibi kötüniyetle istinaf yoluna başvurulduğu anlaşılırsa Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 422. maddesi hükmü uygulanır. Kesin bir karara karşı kötüniyetle istinaf yoluna başvuranlar hakkında da yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır. İstinaf yoluna başvuru satıştan başka icra işlemlerini durdurmaz. İcranın devamı için gereken evrak alıkonularak bunların birer örneği bölge adliye mahkemesine gönderilecek dosyaya konulur.
- Temyiz: Bölge adliye mahkemesi hukuk dairelerince verilen ve miktar veya değeri elli sekiz bin sekiz yüz Türk lirasını geçen nihaî kararlara karşı temyiz yoluna başvurulabilir. Birinci fıkrada belirtilen kararlara karşı, tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir; temyiz yoluna başvurma ve incelemesi Hukuk Muhakemeleri Kanunu hükümlerine göre yapılır. Temyiz yoluna başvurma, satıştan başka icra işlemlerini durdurmaz.
